Ayşegül Uygun ÖKSÜZ& Miraç YAPICI& Sevde Nur KUTLU Söyleşi
Süleyman Demirel Üniversitesi Yüksek Lisans öğrencisi Miraç Yapıcı, Prof. Dr. Ayşegül Uygun Öksüz ile ilk kez lisans döneminde aldığı Genel Kimya dersi ile tanışmıştır. Prof. Dr. Uygun Öksüz’ün yürütmekte olduğu,"Plazma ile Aktive Edilmiş İzotonik Serum (%0,9 NaCl Fizyolojik Salin) Elde Edilmesi ve Antikanserojenik Özelliklerinin İn Vitro İncelenmesi" başlıklı TÜBİTAK- COST projesinde, Miraç Yapıcı Yüksek Lisans, Sevde Nur Kutlu Doktora öğrencileri olarak akademik çalışmalarına başarılı bir şekilde devam etmektedir.
1. Benim yaşımdaki halinizle karşılaşma imkânınız olsaydı ona ne tavsiye ederdiniz?
Prof. Dr. Ayşegül Uygun Öksüz: Eğer akademik hayata yeni adım atan o genç halimle karşılaşsaydım, ona şöyle derdim:
"Kendine güven! Hayallerini büyük tut ve onların peşinden cesaretle koş. Daha çok dene, sınırlarını zorlamaktan çekinme. Tek bir şeye odaklanma; kendini geliştirecek, sana ilham verecek doğru insanlarla bir arada olmaya çalış. Enerjini gereksiz negatifliklere harcama. Hata yapmaktan korkma, çünkü hataların seni daha iyi bir bilim insanı yapacak. Her deneyim, seni hayal ettiğin yere biraz daha yaklaştıracak. Unutma, en büyük keşifler cesur adımlarla başlar!"
Bunu duymak, o zamanlar bana çok iyi gelirdi.
2. Bir kız çocuğu halinizden beri size ilham veren kişiler ya da sözler olmuş mudur, bizimle de paylaşır mısınız?
Prof. Dr. Ayşegül Uygun Öksüz: Aslında çok isterdim, keşke kız çocukluğumdan itibaren bana ilham verecek kişilerin varlığından haberdar olsaydım. Lise yıllarında Kimya dersine olan ilgim, ekstra farklı kaynaklardan çalışmamda etkin rolü olan Kimya öğretmenimdir. Kimya Bölümünü tercih etmemde Organik Kimya konuları çok etkin olmuştur. Uzmanlık alanım şu an Organik Kimya olmasa da, hepimiz disiplinlerarası çalışabiliyoruz ki bu ayrıca zevkli. Ders çalışmayı çok severdim, ders çalışırken kendimi mutlu hissediyorum. Tabii annem “Kendi ayaklarının üzerinde durmalısın” sözü ile beni hem dıştan hem de içten motive olmamı sağlayan kişi olmuştur.
3. Bilim insanı olmaya nasıl karar verdiniz? Sizi en çok motive eden şey neydi?
Prof. Dr. Ayşegül Uygun Öksüz: Bilimin içine tam anlamıyla girmem, akademik yolculuğum sırasında oldu. Akademide kimya ve malzeme bilimi üzerine çalışıyorum ve bilimin insanlığa nasıl dokunduğunu görmek beni en çok motive eden şey. Sadece bilgiyi öğrenmek değil, bilgiyi üretmek de büyük bir tatmin kaynağı. Gençlerle birlikte olmak, onlara dokunabilmek, gelişimlerini görmek gerçekten güzel duygular.
4. Bilim alanında karşılaştığınız en büyük zorluk neydi? Özellikle kadın akademisyen olarak bir engelle karşılaştınız mı?
Prof. Dr. Ayşegül Uygun Öksüz: En büyük zorluk, bazen görünmez duvarlara çarpmak oldu. Kadın akademisyen olarak özellikle STEM (Fen, Teknoloji, Mühendislik, Matematik) alanlarında kabul görmek her zaman kolay değil. Bazen ciddiye alınmak için daha fazla çaba göstermeniz gerekiyor. Toplantılarda fikirlerinizin duyulmasını sağlamak, liderlik rollerine gelebilmek için iki kat daha fazla çalışmak gerekebiliyor. Ama burada pes etmemek önemli. Mücadele eden her kadın, arkasından gelenler için bir kapı açıyor.
5. Bilimde kadınların daha fazla lider konumunda olması için nasıl bir yol izlenmeli?
Prof. Dr. Ayşegül Uygun Öksüz: İlk olarak, kadınların bilimde daha görünür olması gerekiyor. Genç kızlara rol modeller sunmalıyız. Çünkü bir şeyi hayal etmek için önce onun mümkün olduğunu görmek gerek.
İkincisi, kadınların desteklenmesi şart. Akademide kadınların liderlik rollerine daha çok aday gösterilmesi, mentörlük programlarının artırılması ve iş-aile dengesini destekleyen politikalar oluşturulması gerekiyor.
Üçüncüsü, kadınların birbirini desteklemesi çok önemli. Bazen rekabet yerine dayanışmayı seçmek, kadınların bilimde daha fazla yer almasını sağlıyor.
6. Sizce bir kadın olarak bilim dünyasında başarılı olmanın sırrı nedir?
Prof. Dr. Ayşegül Uygun Öksüz:
Israrcı olmak, ağ kurmak ve kendine inanmak.
Bilim dünyasında başarılı olmak için sadece zeki olmak yetmez, sabırlı ve kararlı olmak gerekir. Bir kadın olarak bazen iki kat daha fazla çalışmanız gerekebilir ama pes etmemek en büyük güçtür.
Ayrıca, doğru insanlarla iletişim kurmak çok önemli. Bilim tek başına yapılan bir şey değil, sizi destekleyen bir topluluğa ihtiyacınız var. İyi bir danışman bulmak, bilimde ilerlemek için büyük bir avantaj.
Son olarak, kendine inanmak her şeyin anahtarı. Başkalarının ne düşündüğüne fazla takılmadan, içindeki sese güvenerek ilerlemek gerekiyor. Eğer bir şeyi gerçekten istiyorsan, yolları zorlayarak da olsa ona ulaşırsın.